Napój o nazwie Kombucha staje się coraz częściej obecny nie tylko w naszej świadomości, ale także codziennej diecie. Ci, którzy go znają, a jeszcze nie zaczęli stosować, powinni rozważyć wdrożenie go na stałe. Ci, którzy jeszcze nie znają Kombucha, powinni zdecydowanie zasięgnąć o nim nieco informacji.
Czym jest Kombucha (kombucza), skąd pochodzi i dlaczego warto go stosować?
Grzybek herbaciany – eliksir długowieczności
Kombucha powstaje w wyniku fermentacji słodkiej herbaty, spowodowanej działaniem grzyba herbacianego, czy inaczej grzyba japońskiego. W kulturze wschodu, Kombucha nazywany jest eliksirem długowieczności. Choć w Europie nie jest on powszechny, to w medycynie naturalnej znany jest od tysiącleci.
CIEKAWOSTKA
Kombucza była znana i popularna w Polsce już wiele lat temu. Miejsce na podium utraciła wraz z pojawieniem się napojów takich, jak Coca-Cola i Pepsi, które z czasem całkowicie go wyeliminowały.
Sam grzyb herbaciany składa się z celulozy, żyjącej w symbiozie z zawartymi w grzybie koloniami bakterii i kulturami drożdży, które w odpowiednim procesie dają w efekcie zdrowotny napój. Co ciekawe, nazwa nie do końca pokrywa się w pełni z samą jego budową. Nie jest on bowiem typowym grzybem, a gromadą różnorodnych gatunków bakterii i drożdży.
„Kombucza” powstaje w wyniku fermentacji. Przygotowanie napoju polega na umieszczeniu zdrowego grzyba japońskiego w słodkiej herbacie i pozostawienie na określony czas, do uzyskania odpowiedniego stężenia (patrz: Hodowla grzyba herbacianego).
Związki zawarte w Kombucha
Zawartość poszczególnych związków każdego napoju może różnić się w zależności pochodzenia samego grzybka, jak tez sposobu przyrządzenia napoju. Są jednak związki podstawowe, które występują w większości gotowych eliksirów, niezależnie od sposobu jego przygotowania. Wartym zaznaczenia jest fakt, że Kombucha to „żyjący” napój, ponieważ wszystkie obecne w nim kultury są żywymi i rozwijającymi się stale organizmami.
Nie każdy napój Kombucha będzie zawierał te same lub w tym samym stopniu mikroorganizmy. Wiele zależy od sposobu przygotowania go. Nieco inne właściwości uzyska Kombucha na zielonej herbacie i miodzie, a nieco inne na cukrze, czy napój przygotowany na czarnej herbacie. Choć nie istnieje jeden, szczegółowy opis zawartości konkretnego napoju, to zostały wyodrębnione związku występujące najczęściej i w większości, niezależnie od sposobu przygotowania ich.
Wyodrębnione w Kombucha mikroorganizmy, to:
- Kwasy organiczne:
- Octowy
- Glukonowy
- Glukoronowy
- Cytrynowy
- Mlekowy
- Jabłkowy
- Winowy
- Malonowy
- Szczawiowy
- Bursztynowy
- Pirogronowy
- Usninowy
- Cukry:
- Sacharoza
- Fruktoza
- Glukoza
- Witaminy:
- B1
- B2
- B6
- B12
- C
- Aminokwasy
- Biogenne aminy
- Puryny
- Tłuszcze
- Białka
- Enzymy hydrolityczne
- Etanol
- CO2
- Fenole
- Polifenole
- Minerały
- Aniony
- Lakton kwasu
- Glukaranowego
- Pozostałe metabolity bakterii i drożdży
Procesy zachodzące w Kombucha są bardzo złożone i różnorodne. Zależność poszczególnych substancji daje w efekcie napój mający właściwości zdrowotne, ale tylko wtedy, gdy zostaną zachowane pewne zasady przygotowania go. W innym wypadku, zamiast zdrowotnego wpływu, Kombucha może przynieść efekt odwrotny od zamierzonego.
Jakie właściwości ma Kombucha?
Grzyb herbaciany może nam przynieść wiele dobrego. Sceptycy w sposób wyczuwalnie prześmiewczy podchodzą do „cudownych” właściwości napoju. Trudno im się dziwić, bo gdy w szybkim skrócie słyszą lub czytają listę fantastycznych właściwości jednego tylko napoju, poddają pod wątpliwość wiarygodność otrzymanych informacji.
Poniekąd słusznie. Nie istnieje w końcu jeden, doskonały środek, którego wpływ na organizm jest niemal magiczny. Dlatego warto wiedzieć, na czym polega sekret Kombucha.
Ze względu na zawartość różnorodnych związków, przede wszystkim żywych mikroelementów, Kombucha działa na poszczególny organizm zgodnie z jego zapotrzebowaniem. Np. u osób zmagających się z obniżoną odporność, napój pobudzi organizm do samodzielnego i zwiększonego wytwarzania przeciwciał, dzięki czemu się on wzmacnia, a pozostałe funkcje, siłą rzeczy, ulegają znaczącej poprawie. Jeśli mamy kłopoty z cholesterolem, Kombucha wesprze proces regulowania jego zawartości.
Na co jeszcze Kombucha może wpłynąć pozytywnie?
Prowadzone na Kombuchy badania spisane są w wielu źródłach. Ich zbiory pozwoliły na określenie najbardziej widocznych obszarów, w których Kombucha odegrała istotną rolę. Należą do nich:
- Wsparcie przy zaburzeniach immunologicznych (dzięki zawartości probiotyków, Kombucha przywraca mikroflorę bakteryjną jelit po lub przy antybiotykoterapii. Wzmacnia system odpornościowy i hamuje rozwój bakterii gnilnych oraz patogennych)
- Zmniejszenie zakwaszenia organizmu (jako alkalizator Kombucha zmniejsza kwasicę i eliminuje z organizmu drożdże takie, jak. np. candida)
- Wspomaganie układu pokarmowego (Kombucha pobudza metabolizm i wspomaga trawienie, a także wspiera funkcje wątroby oraz trzustki, łagodzi zaparcia)
- Wspomaganie spalania tkanki tłuszczowej
- Detoksykacja organizmu
- Regulacja ciśnienia krwi
- Regulacja poziomu cholesterolu
- Zapobieganie wystąpieniu miażdżycy
- Wsparcie przy minimalizowaniu wystąpienia nowotworów
- Łagodzenie migren i bólów głowy
- Regeneracja komórek (m.in. przyspieszenie gojenia, także owrzodzeń)
- Niwelowanie skutków zapalenia pęcherza moczowego
- Eliminowanie wolnych rodników (Kombucha jest naturalnym przeciwutleniaczem)
- Poprawa wzroku
- Pozytywny wpływ na kondycję skóry
- Zmniejszenie pragnienia alkoholu
- Zmniejszanie skutków chronicznego zmęczenia i zwiększanie poziomu energii
- Łagodzenie układu nerwowego (Kombucha wycisza, łagodzi bezsenność, zwiększa poziom koncentracji, zmniejsza objawy menopauzy)
- Odbudowa tkanki łącznej (Kombucha pomaga w leczeniu dmy płucnej, astmy, reumatyzmu, zapalenia stawów)
Czy Kombucha zawiera alkohol?
Nie jest jednoznacznie wskazane, że napój Kombucha można zaliczyć do napojów alkoholowych. Są źródła podające informację, że Kombucha z powodzeniem mogą spożywać dzieci, ale są i takie, które wykluczają dzieci i kobiety w ciąży lub karmiące piersią oraz osoby z chorobą alkoholową, z grupy konsumentów tego napoju. Kombucha z racji na obecność etanolu może bowiem zawierać od 0,5% do nawet 2% alkoholu w objętości całego napoju. Nie ma jednak badań potwierdzających, aby po regularnym spożywaniu Kombucha zaburzona była nasza percepcja, jak w przypadku po spożyciu alkoholu.
Jak przygotować Kombucha?
Napój przygotowuje się w kilku prostych krokach:
- Zaparz ok. 1L czarnej lub zielonej, niearomatyzowanej herbaty (jeśli herbata jest w torebkach, niezwykle ważne jest, aby nie miały one metalowych zszywek)
- Dodaj 80-120 gram cukru lub adekwatną ilość miodu, jako alternatywę
- Gdy napar wystygnie, przecedź go i przelej do szklanego lub ewentualnie plastikowego naczynia
- Dodaj starter (zdrowy grzyb herbaciany oraz ok 100-120 ml gotowego napoju Kombucha z poprzedniej hodowli) – zanim wrzucisz grzybek do nowo przygotowanej herbaty, opłucz go pod bieżącą wodą, usuwając zanieczyszczenia. Zrób to jednak delikatnie, starając się nie uszkodzić jego struktury.
- Pozostaw do fermentacji na ok 8-10 dni (w tym czasie napój dojrzeje i nabierze swoich właściwości).
- Gdy napój będzie gotowy, przelej go do innego naczynia, przecedzając najlepiej przez drobny, plastikowy filtr do kawy lub przez czystą gazę. Trzymaj w lodówce, aby spowolnić proces dalszej fermentacji (nie zatrzymuje się on nawet po wyciągnięciu poprzedniego grzybka i dokładnym przefiltrowaniu napoju. Jest to spowodowane obecnością wciąż aktywnych i żywych kultur bakterii i pozostałych związków) oraz poprawić walory smakowe.
Ciekawostką jest fakt, że grzyb herbaciany, hodowany w odpowiednich warunkach, chętnie i szybko się rozmnaża. Możesz przechowywać swoje zapasy w sfermentowanym płynie w lodówce lub, jeśli masz pewność, że warunki, w których powstał Twój grzybek były odpowiednie, podarować go komuś.
Naczynie, w którym hodujesz Kombucha powinno być przykryte przepuszczalną tkaniną lub ręcznikiem papierowym. Ma to służyć zabezpieczeniu przed dostawaniem się do środka zanieczyszczeń.
WAŻNE
W przypadku grzyba herbacianego nie można używać metalowych przedmiotów. Kontakt grzyba z metalem powoduje bowiem reakcję chemiczną, zmieniającą skład napoju i z jego dobroczynnego wpływu na zdrowie, może zmienić się w szkodliwy. Dlatego też, biorąc w dłonie grzyb herbaciany, staraj się zdejmować biżuterię lub stosować rękawiczki ochronne. Używaj wyłącznie plastikowych lub drewnianych łyżeczek, a naczyń szklanych lub ewentualnie plastikowych, ale wyłącznie wykonanych z wysokiej jakości plastiku spożywczego.
Skutki uboczne po spożyciu Kombuchy
Choć niejednoznacznie, określono kilka zespołów objawów, przypisanych skutkom ubocznym po spożyciu Kombucha. Nie ma jednak pewności, jakie są powody tych objawów, a ich liczebność też jest raczej niska. Zachodzi prawdopodobieństwo, że osoby, u których połączono objawy ze spożyciem Kombucha, piły napój skażony chorobotwórczymi związkami (co mogło być spowodowane hodowlą w nieodpowiednich warunkach) lub przekroczyły zalecaną, dzienną ilość napoju. Większość źródeł podaje, że bezpieczną ilością jest ok. 300 ml dziennie dla zdrowej, dorosłej osoby. Warto także raz na jakiś czas (co kilka tygodni), zrobić sobie przerwę od spożywania napoju.
Kiedy dopiero zaczynamy swoją przygodę z Kombucha, nie tylko powinniśmy rozpocząć spożywanie napoju od małych dawek dziennych (nie więcej, niż 90 ml na dobę przez kilka dni, stopniowo zwiększając ilość), ale także pamiętać, że Kombucha oczyszcza organizm, na co ten może zareagować gwałtownie. Głównymi objawami, które powinny minąć po kilku dniach, są: biegunka albo zaparcia, wzdęcia, bóle głowy, mdłości.
Dawkowanie Kombucha, zaczerpnięte z serwisu „Kombucha (kombucza) – czyli cudowny grzybek”
Najlepiej zaczynać od następujących dawek startowych:
- 1 łyżeczka od kawy (2,5ml) trzy razy dziennie – w przypadku dzieci w wieku 6-8 lat;
- 1 łyżeczka od herbaty (5ml) trzy razy dziennie – w przypadku dzieci w wieku 8-10 lat, osób chorych, osłabionych lub w podeszłym wieku;
- 1 łyżka stołowa (15ml) trzy razy dziennie – w przypadku dzieci w wieku 10-14lat;
- 2 łyżki stołowe (30ml) trzy razy dziennie – w przypadku młodzieży i dorosłych.
Docelowe dawki to:
- po 50 ml trzy razy dziennie – w przypadku dzieci w wieku 6-8 lat;
- po 75ml trzy razy dziennie – w przypadku dzieci w wieku 8-10 lat;
- po 100ml trzy razy dziennie – w przypadku dzieci w wieku 10-14lat;
- po 150ml trzy razy dziennie – w przypadku młodzieży i dorosłych.
Wyodrębnionymi skutkami ubocznymi, mogą być:
- Biegunka albo zaparcia (jeśli utrzymuje się dłużej, niż 7 dni)
- Wzdęcia (jeśli utrzymują się dłużej, niż 7 dni)
- Bóle głowy (jeśli utrzymuje się dłużej, niż 7 dni)
- Bóle szyi
- Kwasica mleczanowa
- Uszkodzenia wątroby z objawami żółtaczki
- Alergie skórne i wysypki
- Nudności (jeśli utrzymują się dłużej, niż 7 dni)
- Wymioty
- Ostra niewydolność nerek
o Autorze:
mgr Marta Wilkowska
kosmetolog
Ukończyła Wyższą Szkołę Inżynierii i Zdrowia w Warszawie na kierunku kosmetologia, specjalizacja kosmetologia bioestetyczna. Posiada doświadczenie zdobyte w salonach i klinikach kosmetologicznych na terenie Warszawy. Specjalizuje się głownie w zabiegach pięlęgnacyjnych i aparaturowych w obrębie twarzy i ciała. Stale pogłębia swoją wiedzę i umiejętności uczestnicząc w licznych szkoleniach.
